ایران به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان پسته در جهان، محصول خود را به کشورهای مختلفی صادر می‌کند. از جمله مقاصد اصلی صادرات پسته ایران می‌توان به روسیه، آلمان، امارات متحده عربی، هند و قرقیزستان اشاره کرد. در شش ماهه نخست سال 1402، صادرات پسته ایران حدود 137 میلیون دلار درآمد داشت و 57.7 درصد از ارزش کل صادرات به این پنج کشور اختصاص داشت. به طور کلی، صادرات پسته ایران بخش عمده‌ای از صادرات کشاورزی را تشکیل می‌دهد و ارزآوری بالایی برای کشور به همراه دارد.
آمریکا از دهه 1970 به عنوان رقیب اصلی ایران در صادرات پسته ظهور کرد و اکنون بزرگترین تولیدکننده این محصول است. سایر کشورهای تولیدکننده پسته شامل ترکیه و سوریه هستند، اما ایران همچنان به عنوان یکی از معتبرترین تولیدکنندگان در جهان باقی مانده است. سود صادرات پسته به دلیل قیمت بالای آن نسبت به سایر محصولات کشاورزی، چشمگیر است و بخش مهمی از صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می‌دهد.
صادرات پسته از ایران به افغانستان
افغانستان به عنوان یکی از همسایگان ایران، از مقاصد مهم صادرات پسته ایران محسوب می‌شود. اگرچه آمار دقیق صادرات به افغانستان کمتر از کشورهای اروپایی یا آسیایی دیگر است، اما همچنان بخش قابل توجهی از پسته ایران به این کشور صادر می‌شود. در سال‌های اخیر، صادرات پسته به افغانستان عمدتاً از طریق مرزهای زمینی انجام می‌شود و افغانستان به عنوان یکی از مشتریان پایدار این محصول شناخته شده است.
پسته‌هایی که به افغانستان صادر می‌شوند عمدتاً شامل نوع‌های کله‌قوچی و اکبری هستند که به دلیل کیفیت بالا و ارزش اقتصادی بیشتر، محبوبیت بالایی دارند. این نوع پسته‌ها به دلیل طعم و اندازه بزرگ خود در بازارهای افغانستان مورد توجه قرار می‌گیرند و بخش مهمی از تقاضای خشکبار این کشور را تأمین می‌کنند. به طور کلی صادرات مواد غذایی به افغانستان در بازار افغانستان مورد توجه زیادی قرار گرفته است.
شهرهای تولیدکننده پسته در ایران
پسته ایران به ویژه در مناطق گرم و خشک کشور تولید می‌شود. استان‌های کرمان، یزد، خراسان و سمنان از مهم‌ترین مراکز تولید پسته در ایران هستند. به ویژه رفسنجان در استان کرمان به عنوان بزرگترین منطقه تولید پسته در جهان شناخته می‌شود. این منطقه به دلیل شرایط اقلیمی خاص خود، بهترین نوع پسته را تولید می‌کند.
علاوه بر رفسنجان، شهرهای دیگری مانند سیرجان و زرند در کرمان، قزوین و دامغان در سمنان نیز به تولید پسته مشغول هستند. هر یک از این مناطق به نوعی خاص از پسته شهرت دارند؛ به عنوان مثال، پسته کله‌قوچی بیشتر در رفسنجان تولید می‌شود و پسته فندقی در دامغان.
صادرات چمدانی پسته به افغانستان
صادرات چمدانی یکی از روش‌های رایج در تجارت بین ایران و افغانستان است که شامل حمل پسته به شکل چمدانی توسط افراد به افغانستان می‌شود. این روش به دلیل سادگی و عدم نیاز به مدارک پیچیده، در میان تجار کوچک محبوب است. این نوع صادرات اغلب در مناطق مرزی و به‌ویژه در بازارهای محلی انجام می‌شود.
آمار دقیقی از میزان صادرات چمدانی پسته وجود ندارد، اما تخمین زده می‌شود که بخش قابل توجهی از تجارت بین دو کشور از این طریق صورت می‌گیرد. این نوع صادرات به دلیل محدودیت‌های گمرکی و قوانین ساده‌تر، برای تجار خرده‌فروش جذاب است، اما در مقایسه با صادرات رسمی و حجمی، حجم مالی کمتری دارد.
