ایران به‌طور کلی در تولید کفش‌های مختلفی فعال است که شامل کفش‌های چرمی طبیعی، چرمی مصنوعی، کفش‌های ورزشی و کفش‌های سنتی می‌شود. از این میان، کفش‌های چرمی مصنوعی و زیره‌های پلیمری بیشترین سهم صادراتی را دارند. این نوع کفش‌ها به دلیل قیمت کمتر و کیفیت مناسب برای بازارهای منطقه‌ای مانند عراق و افغانستان مورد توجه قرار گرفته‌اند. سهم کفش‌های چرمی طبیعی در صادرات کمتر است، اما به‌دلیل کیفیت بالاتر و علاقه مردم به محصولات چرم، این نوع کفش‌ها نیز در حال افزایش تقاضا هستند.
در سطح جهانی، صنعت کفش بسیار پررونق است. چین با تولید بیش از 13 میلیارد جفت کفش در سال و سهم 57 درصدی از تولید جهانی، بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده کفش به شمار می‌رود. سایر کشورهای برتر شامل ویتنام، آلمان، ایتالیا و بلژیک هستند. صادرات کفش جهانی ارزشی بالغ بر صدها میلیارد دلار دارد و بازارهای مهمی مانند آمریکا، ژاپن، و کشورهای اروپایی سهم قابل‌توجهی از این واردات را به خود اختصاص داده‌اند.
برترین صادرکنندگان کفش در جهان
چین بدون شک بزرگ‌ترین صادرکننده کفش در جهان است. این کشور با صادرات بیش از 35 درصد کفش‌های تولیدی خود به بازارهای جهانی، نقش کلیدی در صنعت کفش دارد. ویتنام و ایتالیا به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار دارند، در حالی که ایتالیا به دلیل تولید کفش‌های باکیفیت چرمی و طراحی‌های خاص، بیشترین ارزش دلاری را در صادرات کفش‌های لوکس دارد. در مقابل، کشورهای آلمان و بلژیک نیز به دلیل نقش واسطه‌ای و تأمین برخی قطعات و زیره‌های کفش، جایگاه بالایی در صادرات کفش دارند.
کشورهای آمریکا، آلمان، بریتانیا، فرانسه و ژاپن بزرگ‌ترین واردکنندگان کفش به‌شمار می‌آیند که نیاز به کفش‌های باکیفیت و متنوع برای بازارهای داخلی دارند. این بازارها به‌ویژه برای کفش‌های چرمی و ورزشی بیشترین تقاضا را دارند.
مقاصد صادرات کفش ایران
ایران به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان، آذربایجان و سوریه کفش صادر می‌کند. از مجموع صادرات کفش ایران، حدود 50 تا 56 درصد به کشور عراق انجام می‌شود و پس از آن افغانستان با 26 درصد در رتبه بعدی قرار دارد. صادرات ایران در سال‌های اخیر با افزایش روبرو بوده و در سال 2022 حدود 105 میلیون دلار صادرات داشته است. در مقابل، سهم ایران از بازار جهانی کفش هنوز بسیار ناچیز است و به چالش‌هایی چون رقابت با کشورهایی مانند چین و ترکیه که محصولات ارزان‌تری ارائه می‌دهند، مواجه است.
رقبای اصلی ایران در بازارهای منطقه‌ای کشورهایی مانند چین و ترکیه هستند. به عنوان مثال، در بازار عراق، سهم چین از 25 درصد در سال 2013 به 51 درصد در سال 2020 افزایش یافته است و ایران با کاهش سهم خود به 15.7 درصد مواجه شده است.
صادرات کفش ایران به افغانستان
افغانستان به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازارهای صادراتی ایران در حوزه کفش شناخته می‌شود. حدود 26 درصد از صادرات کفش ایران به افغانستان اختصاص دارد و انواع کفش‌های با زیره‌های پلیمری و رویه‌های چرمی مصنوعی بیشترین سهم را در این صادرات دارند. این نوع کفش‌ها به دلیل قیمت مقرون‌به‌صرفه و کیفیت مناسب، بیشتر مورد توجه بازارهای افغانستان قرار گرفته‌اند.
با وجود اینکه افغانستان یکی از مشتریان پایدار کفش‌های ایرانی است، اما رقابت با تولیدکنندگان خارجی، به ویژه چین، همچنان چالش‌های قابل‌توجهی برای ایران به همراه دارد. تقاضا برای کفش‌های ارزان‌قیمت و در عین حال باکیفیت، فضای رقابتی سختی را برای صادرکنندگان ایرانی در این بازار ایجاد کرده است.
همچنین صادرات پوشاک به افغانستان و صادرات پارچه به افغانستان دارای سودآوری بسیار بالایی برای ایران است و سهم ایران را در منطقه افزایش می دهد.
شهرهای تولیدکننده کفش در ایران
مراکز اصلی تولید کفش در ایران شامل شهرهای تهران، تبریز، قم، یزد و خراسان رضوی می‌باشند. این شهرها حدود 91 درصد از تولید کفش کشور را به خود اختصاص داده‌اند. تهران و تبریز به‌عنوان مهم‌ترین مراکز تولید کفش چرمی و کفش‌های باکیفیت مطرح هستند. همچنین قم و یزد نیز به تولید کفش‌های ارزان‌تر و با حجم بالا معروف‌اند.
سالانه حدود 177 میلیون جفت کفش در ایران تولید می‌شود که حدود 0.8 درصد از تولید جهانی را شامل می‌شود. با این حال، همچنان بخش عمده‌ای از تولیدات داخلی به دلیل نبود کیفیت استانداردهای بین‌المللی و مشکلات مربوط به ماشین‌آلات قدیمی در سطح جهانی رقابت‌پذیر نیستند.
