ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در جهان است و به دلیل تنوع و کیفیت بالای این محصول، سهم عمده‌ای در بازارهای جهانی دارد. انواع زرشک صادراتی ایران شامل زرشک پفکی، زرشک دانه اناری، و زرشک زیرتالاری است. زرشک پفکی از مرغوب‌ترین انواع است و به‌خاطر شیوه خشک‌کردن ویژه‌اش که چهار تا شش ماه طول می‌کشد، محبوبیت بالایی دارد. زرشک دانه اناری نیز به دلیل قیمت مناسب‌ترش در بازارهای خارجی پرطرفدار است.
در سال ۱۴۰۱، صادرات زرشک ایران با ۶۱۷ هزار کیلوگرم، حدود ۶۳۱ هزار دلار ارزآوری داشته است. این میزان نسبت به سال قبل از آن، رشد ۱۱ درصدی در وزن و ۴ درصدی در ارزش داشته است. کشورهای مختلفی از جمله آلمان، امارات، آمریکا، و انگلستان از مشتریان اصلی زرشک ایرانی هستند.
برترین صادرکنندگان زرشک در جهان
اگرچه ایران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زرشک در جهان است، اما سایر کشورها نیز در این بازار فعالیت دارند. کانادا یکی از تولیدکنندگان بزرگ زرشک است و حدود ۱۰ درصد از بازار جهانی را در اختیار دارد. ارزش صادرات زرشک کانادا به حدود ۴۵۰ میلیون دلار می‌رسد. کشورهای دیگری مانند تایلند، پرو، و مالزی نیز در صادرات این محصول فعال هستند و تایلند با ۹ درصد سهم بازار، رتبه دوم را دارد.
ایران به دلیل داشتن بیشترین تنوع و تولید زرشک، پیشتاز بازار جهانی است، اما رقابت با کشورهایی مانند کانادا و تایلند برای افزایش سهم از بازار بین‌المللی وجود دارد.
صادرات زرشک ایران به سایر کشورها
ایران زرشک را به بیش از ۲۸ کشور جهان صادر می‌کند. در میان این کشورها، آلمان بزرگترین واردکننده زرشک ایرانی است. در سال ۱۴۰۱، ایران بیش از ۶۱۷ هزار کیلوگرم زرشک به ارزش ۶۳۱ هزار دلار به کشورهای مختلفی از جمله آلمان، امارات، و آمریکا صادر کرده است. عمده صادرات شامل زرشک پفکی و دانه اناری بوده است.
رقبای اصلی ایران در بازار جهانی کشورهایی همچون کانادا و تایلند هستند که به ترتیب ۱۰ و ۹ درصد از سهم بازار جهانی را دارند. با این حال، ایران به دلیل کیفیت بالای زرشک خود همچنان توانسته موقعیت خود را حفظ کند.
صادرات انواع زرشک از ایران به افغانستان
صادرات زرشک ایران به افغانستان در سال‌های اخیر روندی ثابت و حتی افزایشی داشته است. افغانستان یکی از واردکنندگان اصلی محصولات کشاورزی ایران است و زرشک نیز از جمله این محصولات محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۲، ارزش کلی صادرات ایران به افغانستان به بیش از ۱.۸ میلیارد دلار رسید و این مقدار نشان از رشد ۱۳ درصدی نسبت به سال قبل دارد. زرشک به عنوان یکی از محصولات صادراتی مهم ایران، بخشی از این میزان صادرات را شامل می‌شود و به دلیل تقاضای بالا برای محصولات کشاورزی، زرشک ایرانی در بازارهای افغانستان جایگاه خوبی دارد. در این میان صادرات میوه به افغانستان و صادرات خشکبار به افغانستان نیز روند افزایشی داشته و سودآوری بسیار خوبی برای ایران به همراه داشته است.
ایران به دلیل تولید انواع مختلف زرشک، به ویژه زرشک دانه‌اناری و پفکی، به افغانستان صادرات می‌کند. افغانستان، به دلیل همسایگی و روابط تجاری نزدیک با ایران، به عنوان یکی از بازارهای اصلی برای محصولات کشاورزی ایرانی از جمله زرشک محسوب می‌شود. وجود تعرفه‌های پایین و مسیرهای حمل‌ونقل مستقیم، هزینه‌های صادرات زرشک به افغانستان را کاهش داده و سبب افزایش تقاضا و واردات شده است.
شهرهای تولیدکننده زرشک در ایران
خراسان جنوبی بزرگترین منطقه تولید زرشک در ایران است و شهرهایی مانند بیرجند و قاین به عنوان مراکز اصلی تولید این محصول شناخته می‌شوند. در این استان سالیانه بیش از ۲۰ هزار تن زرشک تولید می‌شود. ایران به طور کلی بیش از ۹۵ درصد از زرشک جهان را تولید می‌کند و این رقم نشان‌دهنده اهمیت اقتصادی بالای این محصول برای کشور است. خراسان جنوبی با شرایط آب و هوایی مناسب و بهره‌گیری از نیروی کار محلی، بخش عمده‌ای از تولید زرشک ایران را به عهده دارد.
از دیگر مناطق مهم تولید زرشک می‌توان به شهرستان‌های زیرکوه و درمیان اشاره کرد. این مناطق علاوه بر تأمین نیاز داخلی، زرشک تولیدی خود را به کشورهای مختلف از جمله افغانستان صادر می‌کنند. با توجه به اینکه زرشک یک محصول خاص و منحصر به فرد در ایران است، سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این حوزه صورت گرفته تا این محصول به بازارهای جهانی دسترسی بیشتری داشته باشد.
